رانت جدیدی به اسم واردات خودرو برای جانبازان
۱۸ مردادماه امسال هیئت‌وزیران آیین‌نامه واردات خودرو توسط جانبازان را ابلاغ کرد. آیین‌نامه‌ای شامل ۲۱ ماده بود و شرایط واردات خودرو توسط جانبازان را مشخص کرده بود؛ اما اجرای این آیین‌نامه چندین ماه طول کشید تا درنهایت چند هفته قبل، سامانه مربوط به انتخاب خودروی وارداتی توسط جانبازان رونمایی شد. سامانه‌ای که هرروز یک خودروی جدید به آن اضافه می‌شد و حواشی به همراه داشت.
به گزارش خودروتک ، خودروهایی که بین یک میلیارد و ۵۰۰ تا ۳ میلیارد باید وارد بازار ایران می‌شده‌اند، با ارقام نجومی بین ۳ و نیم میلیارد تا ۷ میلیارد تومان وارد بازار ایران می‌شوند و این روند نه‌تنها کمکی به ساماندهی بازار خودرو نخواهد کرد بلکه باعث افزایش عجیب قیمت‌ها نیز در بازار خواهد شد، افزایش قیمتی که امید به اندکی ساماندهی را از بین می‌برد. البته که هر بار به روند مقایسه قیمت‌ها بین خودروها در ایران و کشورهای همسایه نیز دامن می‌زند.
همه به دنبال بنز!
پس از گذشت حدود دو ماه، لیست مربوط به ثبت درخواست خودروهای وارداتی توسط جانبازان نهایی شده و به دست خبرنگار اسب بخار رسیده. با توجه به اعداد و ارقام درج‌شده در لیست مذکور، مشخص شد که برخلاف پیش‌بینی‌های مردم و مخاطبین، میزان استقبال از طرف جانبازان و واجدین شرایط این طرح به نسبت بالا بوده و همین امر دال بر دلال پروری پروژه واردات خودروهای لوکس برای جانبازان است. به‌عبارتی‌دیگر می‌توان گفت که اکثر واجدین شرایط خرید از این سامانه، احتمالاً قصد دارند تا خودروهای وارداتی موردنظرشان را بلافاصله در بازار آزاد بفروشند.
درمجموع برای تمامی مدل‌هایی که شرکت‌های واردکننده ادعا کردند توانایی آوردن آن‌ها به ایران را دارند، ۴۳۲۱ درخواست ثبت شد. البته این میزان تقاضا فقط برای خودروهای بین ۳۰ تا ۳۵ هزار یورویی است.
با توجه به این که در کل بین ۲۰ تا ۲۵ هزار جانباز امکان ثبت‌نام در طرح فروش خودروهای وارداتی را داشتند و از این تعداد، بخش کمی درصد جانبازی‌شان بالا بود، می‌توان گفت که به نسبت میزان استقبال واجدین شرایط خرید خودروهای ۳۰ تا ۳۵ هزار یورویی بالا بوده. به‌این‌ترتیب احتمال می‌رود خودروهای میان رده‌تر با قیمت‌های پایین‌تر، متقاضی‌های بیشتری داشته باشند.
به‌طورکلی استقبال از دو برند آلمانی مرسدس بنز و بام و بیشتر از بقیه بود. این میزان تقاضا برای بنز و ب‌ام‌وهای معرفی‌شده نشان می‌دهد که تقریباً اکثر ثبت‌نام کنندگان به دنبال خودروهایی بودند که در بازار نایاب‌تر باشند و بتوانند با توجه به این قضیه سود بیشتری به جیب بزنند. در رده سوم درخواست‌ها نیز معروف‌ترین برند ژاپنی یعنی تویوتا قرار گرفت.
با توجه به استقبال به نسبت زیاد از محصولات بنز و بام و می‌توان گفت که امکان واردات بنز به این مقدار وجود ندارد زیرا شرکت ستاره ایران اعلام کرده که به‌طورکلی قادر است فقط ۲۰۰ دستگاه خودرو وارد کند که این مقدار جوابگوی تقاضای ۱۷۸۶ عددی نیست. از طرفی دیگر اما پرشیا خودرو، متولی واردات ب‌ام‌و و مینی، اذعان کرده که می‌تواند تمامی نیازهای مشتریان محصولات این دو برند آلمانی را پاسخ دهد و مسیر واردات ب‌ام‌و و مینی برایشان هموار است.
شکل‌گیری حواله‌فروشی
از روز چهارشنبه، ۴ بهمن‌ماه ۱۴۰۲، ثبت‌نام خودروهای وارداتی برای جانبازان واجد شرایط در سامانه آغاز شده و این افراد تا ۹ روز پس از تاریخ اعلام‌شده، طبق زمان‌بندی اعلام‌شده، می‌توانند خودروی موردنظر خود را انتخاب کنند، اما ثبت‌نام اولیه و انتخاب خودرو در این سامانه به معنی واردات قطعی نیست و مراحل بعدی توسط مسئولان مربوطه، اطلاع‌رسانی می‌شود.
در روند اعطای این امتیازات روند قانونی درست تدوین و اجرایی نمی‌شود و اعطای تسهیلات نیز با حاشیه‌هایی همراه خواهد شد، حاشیه‌هایی که اکنون نیز مسئله واردات خودرو توسط جانبازان را شامل شده است.
نکته، اما اینجاست هنوز که نه وضعیت حواله و نه خودرو مشخص نشده، پای حواله خودروهای وارداتی جانبازان به آگهی‌ها با قیمت‌های عجیب‌وغریب باز شده است. به‌عنوان‌مثال حواله خودروی وارداتی تویوتا راو ۴ به قیمت ۳.۵ میلیارد تومان در بازار به فروش می‌رسد. فرد دیگری حواله ۳۰ هزار یورویی واردات خودرو را به قیمت ۴ میلیارد تومان آگهی کرده است.
به نام جانباز به کام دلال
حالا بساط خریدوفروش مجوز واردات خودرو از سوی جانبازان در شرایطی رونق گرفته است که در گذشته نیز، توزیع چنین رانت‌های موردی، در بازار دردسرساز شده و صرفاً بساط بهره‌برداری دلالان را فراهم می‌کند؛ حال‌آنکه به شیوه‌های درست و دقیق می‌توان از این قشر شایسته تقدیر در کشور به‌خوبی حمایت نموده و با قرار دادن ضوابطی سخت‌گیرانه که خریدوفروش خودروهای وارداتی آن‌ها را حداقل تا ۲ سال ممنوع می‌کند و اجازه شماره‌گذاری به نام غیر و انتقال وکالتی را هم نمی‌دهد، اجازه شکل‌گیری بساط معامله مجوزها را به ثمن بخس از جانبازان گران‌قدر از سوی دلالان را نداد.
بر اساس مصوبه‌ای که به تصویب هیئت دولت رسیده است، واردات خودروی جانبازان با در نظر گرفتن امتیازاتی خاص برای این گروه همراه است؛ به این معنا که حتی اجازه واردات برخی خودروهایی همچون ب‌ام‌و هم به این افراد داده شده است که قطعاً برای دلالان سود و حاشیه جذابی دارد. در واقع، آن‌گونه که اعلام‌شده است جانبازان ۵۰ تا ۷۰ درصد در سه سطح مختلف و از سقف ارزشی ۲۵ هزار یورو تا ۳۵ هزار یورو می‌توانند خودرو وارد کنند؛ این درحالی است که سقف ارزی واردات خودرو برای افراد عادی ۲۰ هزار یورو است و کم‌کم به اسفندماه و یک‌سالگی ثبت‌نام حدود ۳۵ هزار نفر برای خودروی وارداتی و عدم تعیین تکلیف اکثریت آن‌ها می‌رسیم.
موضوع صرفاً به واردات برندهای غیرچینی و گران‌تر برای جانبازان محدود نمی‌شود، امتیازات دیگری هم وجود دارد، از جمله این که واردات خودرو برای این قشر هم توسط خودشان و هم از طریق شرکت‌های معرفی‌شده از سوی وزارت صمت ممکن است، ممنوعیت ثبت خودروهای کارکرده تا سقف پنج سال هم برای جانبازان حذف شده و واردات برای آن‌ها بدون پرداخت سود بازرگانی خواهد بود.
